augustus 2018 –

Geef mij een zeilboot en ik ben gelukkig, al van kinds af aan. Daarom heb ik dan ook de afgelopen vakantie op het water doorgebracht. Misschien vind je het cliché om zeilen als metafoor te gebruiken voor het proces van bewustwording, maar is het je wel eens opgevallen dat clichés vaak de waarheid in zich dragen? Nu ik dit onderwerp bij de kop pak, denk ik grinnikend terug aan het cabaretgezelschap Purper uit de tachtiger jaren. Zij zongen hier een lied over, haalden daarmee nooit de top 40, maar dat gebeurt wel vaker met een waarheid als een koe. Neem nou het refrein:

Je moet zeilen op de wind van vandaag
De wind van gisteren helpt je niet vooruit
De wind van morgen blijft misschien wel uit
Je moet zeilen op de wind van vandaag.

Op het gevaar af dat ik nu de wind van voren krijg, ga ik toch eens wat dieper in op de elementen die spelen als je op het water het ingewikkelde spel speelt van krachten en weerstand, en de balans tussen wat voortdrijft en wat tegenhoudt. En waar de parallellen met het leven zitten.

De elementen

Bij zeilen is het van belang te weten uit welke hoek de wind waait en over welke boeg je het moet gooien om de wind in de zeilen te houden. Het is weliswaar de wind die bepaalt welke actie wordt gevraagd, maar we gaan niet met alle winden meewaaien, passen de zeilstand aan en blijven onze eigen koers varen. Ik zou bijna zeggen ‘waar heb je dat toch eerder gehoord?’ Negeren we bepaalde boodschappen dan halen we onvermijdelijk bakzeil.

De mens leunt het liefst achterover op het dek, soezend in het zonnetje, denkend dat de boot zichzelf wel vaart. Maar … in een zeilboot krijg je onmiddellijk feedback als de aandacht verslapt. Een onverwachte rukwind, verkeerde stand van de zeilen en je krijgt een nat pak of je slaat om. Dat kan in ons leven iets langer duren maar het effect is niet te missen. Wanneer een (bedachte) uitgestippelde route in de praktijk niet haalbaar blijkt, wordt het toch eens tijd om te laveren en de bakens te verzetten.

Zowel in het leven als bij het zeilen is er dus sprake van een spel met de elementen, waarbij je continu alert moet zijn. We hebben rekening te houden met stroming, getijde en Beaufort. De wind kan zo stevig zijn dat je je reddingsvest aantrekt en jezelf soms moet aanlijnen. Dan trimmen we de zeilen of blijven desnoods in de luwte wachten tot de storm wat is gaan liggen. Dat aanlijnen zelfs voor zeer ervaren Volvo Ocean Race-zeilers geen garantie is, bleek dit jaar toen een bemanningslid overboord sloeg en niet meer kon worden teruggevonden.

De omstandigheden in iemands leven kunnen ook als orkaankracht worden ervaren. Iets waarvoor we niet zijn ‘opgeleid’, in tegenstelling tot een gedegen zeilcursus. Maar in beide gevallen komt het uiteindelijk aan op weten en voelen wat de enig juiste houding blijkt te zijn. De manier waarop ik zeil, en leef, is bepalend. Volgens een Amerikaans schrijver klaagt de pessimist over de wind, verwacht de optimist dat die draait, maar stelt de realist gewoon de zeilen bij.

Onderhoud

Zoals zeilvaardigheid van belang is, is ook het onderhoud aan het schip cruciaal. Als de stagen slijten, zullen de mast en de zeilen op termijn averij oplopen. Als een boot niet wordt beschermd tegen de weersinvloeden, vallen de gaten erin. Wanneer de aangroei van algen niet van tijd tot tijd wordt verwijderd, gaat de boel rotten. Kortom, als we niet goed voor ons ‘voertuig’ zorgen, zal het niet in staat zijn de elementen te trotseren.

Met regulier onderhoud bedoel ik niet het camoufleren van ongewenste uiterlijkheden of het schip opsieren met toeters en bellen. Tanden poetsen en tanden witten hebben niet hetzelfde doel voor ogen, wil ik maar zeggen. En wees niet te beroerd om hand en spandiensten te verrichten. Alle hens aan dek. Er is op een schip sprake van slechts één schipper. Maar bevaar het schip van je leven als kapitein én bekwaam je in het dek schrobben.

Dat brengt mij op nog een ander aspect van het spel met de elementen: het scheiden van gevoel en emotie en het omgaan met tegenstellingen. Niets is wat het lijkt en je weet nooit wat het ‘nu’ van straks brengt. Ook hierover zingt datzelfde lied van Purper.

Toen je dacht, ik word gedragen, moest je sjouwen
Toen je dacht, ’t is even slikken, moest je kauwen
Toen je dacht, ik wil wel stoppen, juist beginnen
en toen je net naar buiten wou, naar binnen
Toen je dacht, ’t is me teveel, toen werd het minder
Toen je dacht, ik ben een rups, bleek je een vlinder
Toen je dacht dat je iets won, had je verloren
Toen je dacht, nu ga ik dood, werd je geboren.

Dus: Klaar om te wenden! Sta open voor verandering en kom in actie. Lethargie betekent hier: ten prooi aan de elementen. Doe niet zoals Otis Redding in zijn lied Sittin’ on the Dock of the Bay waar hij zijn tijd op de kade zit te verdoen met afwachten tot de omstandigheden een gunstige wending nemen. De beste stuurlui blijven niet aan wal staan. Huil desnoods samen met de wind, zorg dat je van hoger wal vertrekt en gooi je kop in de wind. In de haven is een schip veilig, maar daar is het niet voor gebouwd.

Giep

© 2018 Giep van Werven