mei 2019 –

De kop boven deze blog is een citaat van Gurdjieff. Je zou kunnen zeggen dat het in een notendop het hele proces van bewustwording beschrijft. Voor velen misschien tamelijk obscuur, want de vraag zou kunnen zijn: doen snap ik wel, maar wat is zijn dan? Voor menigeen bestaat het doen uit louter actie. Zijn is dan ‘bestaan’ of een tijdelijke hoedanigheid: ik ben bakker, of bijvoorbeeld schrijver.

Het paradoxale is nu – en het proces van bewustwording zit er vol mee – dat de betekenis van die eenvoudige woordjes ‘doen’ en ‘zijn’ in het kader van het proces van bewustwording allesbehalve eenvoudig is. Daar weet ik zelf alles van en vraag het de mensen uit onze workshops ook maar eens.

In dit proces hebben ze te maken met onze Kern, ons Zelf, onze Essentie. Ik schrijf ze hier expres met een hoofdletter om aan te geven dat we het over een heel specifiek, maar lastig vraagstuk hebben. Dat de kern eigenlijk ‘niet-zelf’ is, laat ik voorlopig even buiten beschouwing. Het is al lastig genoeg om deze thema’s in woorden te vatten. Een Babylonische spraakverwarring ligt anders op de loer.

De aanleiding voor dit blog zijn observaties van sommigen uit mijn omgeving naar aanleiding van media-uitingen. Zo bleek er onlangs een interview op de radio te zijn geweest met een professional die beter zou kunnen weten. Daar werd glashard beweerd dat je ‘kern’ niet bestaat en dat je dus gerust kon ophouden met ernaar op zoek te gaan. Ha, ik ben gek op paradoxen, want dat eerste is niet waar en dat laatste weer wel.

Nog eentje dan: Je kern, je wezen en aard met alles erop en eraan is stil, vredig en volledig neutraal. Dat is waar het heen kan. De weg terug, die tegelijkertijd vooruit gaat. Goh, heb je er nog zin in?

Verkeerde feest?

De Soefi zegt: ´Toon me je gezicht dat je had voordat je geboren werd.´ We vinden pasgeboren baby’s erg ontwapenend en puur. Daar worden we zelf ook rustig van. Je zou kunnen zeggen dat zij nog ‘zijn’. Gaandeweg zal dat veranderen. Nu zijn ze nog te jong om zichzelf de vraag te stellen: wie ben ik? Dat gaan ze later pas doen, nadát zij zich tijdens het opgroeien volledig hebben omhangen met een wapenuitrusting waar je U tegen zegt. Dat is het ego in optima forma.

Zeg nou zelf, dit lijkt een zinloze omweg, mijl op zeven. Waarom niet zo puur blijven? Waarom al die emoties, die gebeurtenissen die ons uit het evenwicht brengen? Waarom dat ego vorm geven? Het is al lastig genoeg om je staande te houden te midden van de chaos die leven heet.

Soms lijkt het op Sisyfus uit de mythologie die tevergeefs probeert een grote steen tegen de berghelling op te rollen. Natuurlijk wordt dat niks, leert het verhaal. Maar met het proces van bewustwording houden de parallellen hier al snel op. Want dat proces loont wel degelijk, en hoe! Mits … iemand zich de moeite getroost de arbeid die daarvoor nodig is aan te gaan.

In mijn boek beschrijf ik het zo: ‘Bij onze geboorte zit in de kern al alles opgeslagen wat we in dit leven aan groei willen meemaken. Daarom passen de trilling van de mens en zijn omgeving bij elkaar. De ontwikkeling die je doormaakt en de ervaringen die je gaat opdoen, liggen ruwweg al vast in de kern; daar hebben we voor gekozen.’

Dat we dit zijn vergeten wil niet zeggen dat gebeurtenissen altijd alleen maar toevallig zijn. Als je nu denkt: wie ben ik en wat kom ik hier doen, denk dan eens terug aan Acda en De Munnik die twintig jaar geleden zongen over het gevoel de gangmaker op het verkeerde feest te zijn. ‘Ik ben mezelf niet, of al die jaren nooit geweest.’ Alweer: dat eerste is niet waar, dat verkeerde feest, dat tweede ‘nooit geweest’ wel.

Laten in plaats van doen

Het gaat erom alles wat ter bescherming om de kern heen cirkelt laag voor laag te neutraliseren. Alleen de kern is te transformeren. De wapenuitrusting, het ego, niet; dat stribbelt tegen, bijt zich vast en probeert de strevende mens een beentje te lichten.

Door het neutraliseren zijn de eigenschappen niet verdwenen – die maken juist deel van jou uit – maar de lading die je steeds weer doet reageren, laat stukje bij beetje los en je houdt dat element in stilte over. Daarmee kom ik op het begrip ‘doen’, nog even als de reactie veroorzaakt door de emotie. Want zolang we de tegenhanger ‘laten’ niet beheersen, kunnen we niet ‘doen’ in de zin van hetgeen NU nodig is, zonder ballast van herinneringen uit het verleden en angst voor de toekomst.

In onze kern kan zelfs een groot thema mee zijn gekomen, omdat dit leven kansen biedt ermee aan de slag te gaan. Zo besefte iemand laatst dat ‘verdriet’ een mega thema bleek te zijn dat zich op allerlei terreinen als het ware had aangeboden met een niet uit te vlakken impact.

Nu duurt het soms even voordat iemand doorheeft dat zo’n thema zelfs groter kan zijn dan het eigen, persoonlijke aspect ervan. Je kunt zoiets wel vermoeden, maar wanneer het in zijn volle omvang tot je doordringt, schudt de wereld even haar veren, om het maar eens poëtisch uit te drukken.

Paul Coelho beschrijft het proces van beweging en rust zo: ‘Je zou jezelf kunnen vergelijken met een potlood. Af en toe moet je ophouden met schrijven om de punt te slijpen. Daardoor heeft het potlood pijn, maar het wordt er scherper van. Dus moeten we wat pijn kunnen verdragen.’

Het blote oog

In deze tijd is er absurd veel aandacht voor beeldvorming. De inhoud raakt volledig ondergesneeuwd. Het beeld dat we van onszelf hebben is gekoppeld aan de vorm die voortdurend torenhoge eisen stelt waaraan we niet kunnen voldoen.

Daarom raken zoveel mensen in de war en gaan ze op zoek naar iets dat er altijd al was: de kern. Dat zoeken op zich leidt tot niets. Het is alsof je naar je schaduw zoekt, terwijl je daar om 12:00 uur ’s middags bovenop staat. De Franse schrijver Antoine de Saint-Exupéry schreef eens: ‘Waar het echt om gaat is met het blote oog niet te zien.’

Op een gegeven moment komen mensen tot het besef dat de vorm die ze bedacht hebben niets voorstelt. Pas dan komt iemand tot de kern. Dan kun je zeggen ´ik ben´, zonder substantief. Nog een stap verder is in de kern beseffen dat je ´niet bent´.

Als alles in de Eenheid plaatsvindt en de Eenheid in alles is vertegenwoordigd, ´ben je niet´. Als de druppel besef krijgt van de oceaan is hij geen druppel meer. Als het individu besef krijgt dat hij een machine is, wordt hij mens. Als de mens besef krijgt van de Eenheid is hij opgenomen in het totaal. Dan ben je niets en daarmee alles. De Japanse Zenmeester Shunryu Suzuki begreep wat Eenheid is. Hij zei: Overal waar ik ga, ontmoet ik mijzelf.

Tijdens het proces van bewustwording kom je van alles tegen. Laat je daardoor niet ontmoedigen. Echt, een korreltje vertrouwen en een halve gram moed zijn voldoende. Kom in actie, niet in reactie. De meters van de bank naar de deur zijn de moeilijkste. Het leven is volgens Boeddha als een instrument. Zet de snaren niet te strak, maar ook niet te los.

Giep

P.S.: Mag ik je nog even herinneren aan onze informatieavond op maandag 27 mei? Meer informatie en aanmelden via deze link.

© 2019 Giep van Werven