april 2020 –

Na eerst de continuïteit van ons werk te hebben gewaarborgd, is het inmiddels weer tijd voor de inhoudelijke kant ervan. Vandaar dat de maandelijkse blog even op zich heeft laten wachten. In ons werk is ‘omgaan met de omstandigheden’ een cruciaal en terugkerend thema. Hiervan zijn de meeste van de mensen met wie wij werken wel doordrongen. En op dagelijkse basis passen wij dit principe dan ook met meer of minder succes toe.

Maar, is er voor de naoorlogse garde een tijd geweest waarin dit adagium sterker gold dan de huidige periode, nu het coronavirus de wereld in zijn greep houdt? Dat virus, dat zonder aanzien des persoons iedereen kan raken. Dat iedereen heeft overvallen en ons met de neus op die omstandigheden drukt.

Wie had zich ooit zó rekenschap gegeven van het feit dat wij als mens op aarde – ronddraaiend in die onmetelijke en onbekende kosmos – bijzonder kwetsbaar zijn? Als de economie floreert, besteden we daar amper aandacht aan; we schuiven het graag op de lange baan. Het feit dat wij sterfelijk zijn? Dat zien we later wel. En zie, in één klap spat die illusie van maakbaarheid uit elkaar.

Een klein, onzichtbaar organisme spreekt ons aan op onze angst. Het richt chaos aan in een wereld waarin wij ervan overtuigd waren dat wij de zaken in de 21e eeuw nu toch wel onder controle hadden.

Maar… Wie had er tevens bij stil gestaan dat het proces van bewustwording hier tot in alle diepten van ons wezen mogelijkheden aanreikt om er desondanks mee om te kúnnen gaan? En dat de ogenschijnlijke paradox van ‘individu’ en ‘samen’ niet blijkt te bestaan? Dat alles met alles te maken heeft?

Eigen verantwoordelijkheid

In mijn boek heb ik het in het hoofdstuk ‘Nieuwe cyclus’ over de huidige tijd, en dat de extremen nu breder uitgemeten worden. Dat verandering de enige constante is en chaos altijd voorafgaat aan een nieuwe orde.

We zijn getuige van een moment in het continue proces van beweging en rust, dat zich zowel op macroschaal (kosmisch) als op microschaal (in de mens) voordoet. We komen uit de (relatieve) rust, worden opgenomen in de beweging, maar zijn als bewuste mens in staat om in die turbulentie overeind te blijven tot de lemniscaat weer overgaat in rust.

Die toekomstige rust – en niemand weet momenteel hoe lang deze crisis gaat duren – zal er anders uitzien dan voorheen. Dat hadden we een jaar geleden, ondanks deze wetmatigheid, niet kunnen bedenken. Het kan ook niet anders, omdat wij de verantwoordelijkheid voor onszelf en onze medemens niet langer kunnen ontlopen.

Maar ook hier doet zich weer een ogenschijnlijke paradox voor: zelfgekozen verantwoordelijkheid versus gedwongen verantwoordelijkheid. De een heeft hier een schok voor nodig, de ander is er al langere tijd van doordrongen.

Over welke verantwoordelijkheid hebben we het dan? Het gaat hier om ieders verantwoordelijkheid gebruik te maken van hetgeen we inmiddels hebben ervaren en beseft: het proces van bewustwording biedt de mogelijkheid omstandigheden waar wij geen vat op hebben in rust te aanvaarden. En dat scheelt een slok op een borrel. Voor onszelf zowel als voor de mensen om ons heen.

Commitment

Natuurlijk, iedereen kent wel die momenten van ‘poeh, ik weet niet of ik dit wel kan’, afgewisseld met momenten waarin we opgelucht de zucht slaken ‘goh, niet gedacht dat ik dit kon’. Het proces gaat met vallen en opstaan. Niks mis mee. Maar eenmaal gestruikeld, staan we weer op en gaan met vertrouwen weer op weg.

Buiten is het nu windkracht 10. Klap je paraplu dus maar in, schrijf ik ergens in mijn boek. Dan kan hij je niet meesleuren in de wind. Wij hebben de afgelopen jaren kunnen oefenen tijdens en tussen de vele workshops door. Wij hebben die gereedschapskist uitgereikt gekregen en goed kunnen onderhouden. Wij hebben ervaren dat moed en vertrouwen gelijk opgaan met onze ontwikkeling.

Dat maakt dat wij een voorsprong hebben op diegenen die nog nooit hebben kennisgemaakt met de mogelijkheden die het proces van bewustwording biedt. Of die niet in de gelegenheid zullen zijn daar ooit kennis mee te maken. Wie ‘weet’ heeft dus ten behoeve van zichzelf en van de ander de verantwoordelijkheid gebruik te maken van zijn of haar ervaring.

Het proces heeft ons allang laten zien dat wij veel sterker zijn dan wij vaak menen. De mens heeft echter één rare hobby: zichzelf kleinmaken en -houden. Geef gewoon toe dat je bang bent, maar ga niet mee in de beweging van die angst. Merk ook op dat de angst komt, en weer gaat. Dat is van belang.

We kunnen ons niet onttrekken aan de crisis, maar commitment aan je proces is nu belangrijker dan ooit. De kans om de omstandigheden het hoofd te bieden is voor velen van ons – de ‘wandelaars’ op het pad van bewustwording – niet eerder zo groot geweest als nu, ook al lijkt soms het tegendeel het geval.

Blijf bij jezelf

Keep walking! Wanneer we de huidige crisis te boven zijn gekomen, zullen er na verloop van tijd wel weer nieuwe virussen opduiken waar wij het mee te stellen krijgen. Hopelijk kunnen de onderzoekers er dan tijdiger iets mee. Maar ook dan geldt: ‘blijf bij jezelf als je bang bent’. Ontmoet je angst in de stilte, zonder beweging. Dat maakt het samenleven in één huis in het kader van #blijfthuis ook een stuk aangenamer.

Verantwoordelijkheid nemen voor jezelf en voor de ander betekent niet dat je de ander op je rug moet nemen. Het betekent wel dat je je bewust bent van het effect van jouw houding en gedrag op anderen. Hoe beter je in staat bent de rust te bewaren, de adviezen van deskundigen op te volgen, hoe fijner het is voor jou én je omgeving.

Besef ook dat kwetsbaarheid een kracht is die de mens in staat stelt verdraagzaam te zijn en compassie te voelen. Zeker nu is het niet de tijd voor kritiek wanneer iemand dit allemaal heel erg moeilijk vindt. Help de ander dan door het goede voorbeeld te geven en door de dialoog aan te gaan.

Hoe? Er zijn vele wegen die naar Rome leiden. Wees creatief. Blijf waarnemen; zet er desnoods een tweede waarnemende toeschouwer achter. Zie wat de vele fantastische initiatieven aan saamhorigheid opleveren. Wees belangstellend naar de manier waarop anderen naar vermogen omgaan met alle onzekerheden van deze tijd. Luister naar elkaar. Onze oren zitten niet voor niets in stereo aan ons hoofd.

Giep

© 2020 Giep van Werven