april 2019 –
Onlangs heb ik een concert bezocht van Ernst Jansz, in de jaren ‘70 mede-oprichter van de band Doe Maar en inmiddels al meer dan 50 jaar muzikant en poëet. Ik voelde mij als langjarige fan die avond even ‘oudere jongere’ onder elkaar, zeg maar. Een van zijn nieuwe liedjes ontroerde en inspireerde mij tot het onderwerp van deze blog.
Het lied is getiteld ‘De Naakte Waarheid’, die volgens Jansz ‘van huis en haard verjaagd voortstrompelt, aan elke poort rammelt, maar geen mens ontmoet die haar verdraagt’. En waarom verdragen wij haar dan niet? Uit schaamte, omdat ons zo zorgvuldig gekoesterde en gepolijste beeld dan in duigen valt en onze kwetsbaarheid in volle glorie aan het licht komt. Die waarheid lijdt immens onder het oordeel:
… waarom geen kleed, geen damesjas
want naaktheid is een schande
een schande voor ons mensenras
dat zij in het vuur mag branden.*
Alsof er een wekker afgegaan was, kreeg ik ook van iemand een tekst aangereikt van de hand van een zekere Jeff Foster, getiteld ‘Vertel Je Waarheid’. Ik kende hem niet, googlede wat en trof deze Engelsman op het internet aan. Aangezien ruim een miljoen Nederlanders al depressief is of onderweg schijnt te zijn, leek het mij dus niet overbodig eens wat dieper in te gaan op die naakte waarheid. Want met onze aandacht daarvoor is het tamelijk treurig gesteld.
Sociaal wenselijk
Sinds het tijdperk van de sociale media is de naakte waarheid over de diepe krochten van de menselijke geest totaal op de achtergrond geraakt. Geef eens eerlijk toe: Hoe echt ben jij op Facebook en aanverwante media? Hoeveel likes is genoeg? Hoe geloofwaardig is wat er op die pagina’s valt te zien en te lezen? Wat is je antwoord als iemand vraagt hoe het met je gaat? Welke gevoelens ben je al sinds mensenheugenis aan het verdoven, compenseren, wegdrukken, weg-eten? Welke waarheid over jezelf omhul je met allerlei smoesjes – dat kleed, die damesjas van Ernst Jansz?
Hebben we voldoende door dat we onszelf voor de gek aan het houden zijn? Dat iedereen het zo doet en het extreem sociaal wenselijke proporties heeft aangenomen? Hoe lang denken we het nog vol te kunnen houden om het dag in, dag uit knagende gevoel dat er iets niet klopt te negeren? Dat storende stemmetje, dat zegt dat je het niet kunt blijven ontlopen?
Hoe lang houdt de dam het wassende water nog tegen? Wanneer – en vooral hoe – persen de in onze beleving onveilige woorden zich naar buiten? Wanneer stort het bouwwerk, als we niet ingrijpen, ongecontroleerd in? De ongemakkelijke waarheid over ons gedrag als mens ten opzichte van de natuur spreekt al boekdelen. Toevallige parallellen? Wie weet. Wat doen we aan de ‘binnenkant’? Is het echt zo erg als we vrezen? Zijn we dan echt uitgerangeerd?
Ongecensureerd
In de blog van februari schreef ik al dat een jig-saw puzzel niet af is voordat ALLE stukjes bekend zijn en op hun plaats liggen. Dan heb ik het over al die gevoelens die wij achter slot en grendel hebben opgeborgen, omdat ze niet uitkomen, het beeld vertroebelen, onze positie in gevaar brengen. De ruwe, ruige, ongemakkelijke, ongetemde, ‘verdomde’ waarheid over onszelf. Ongecensureerd, zonder het etiket ‘goedgekeurd’. Zonder het label ‘overal tegen kunnen’ en ‘alles aankunnen’.
We zijn zo bang dat we het niet overleven wanneer de kale, naakte, ontluisterende waarheid aan de oppervlakte komt. Terwijl we nog niet eens weten wat die eigenlijk is. Het zou kunnen dat die waarheid ons laat beven, zweten, braken. Wie wil ons dan nog? Dan rest alleen nog de eenzaamheid, toch?
Nee, liever houden we de schijn op. Keeping Up Appearances, voor de kenners onder ons. Image builder is zelfs een echt beroep… Wat zou er gebeuren als die – volgens Jansz – op de vuilnisbelt stervende naakte waarheid tot een collectieve epidemie werd uitgroepen? Dan zou toch iedereen in beweging komen en alle zeilen bijzetten om het tij te keren. Omdat we allemaal in hetzelfde schuitje zitten.
Maar is de angst-epidemie voor de naakte waarheid niet van hetzelfde laken een pak? De gevolgen daarvan zijn talrijk: schade aan het immuunsysteem, bakken energie lekken, creativiteit aan banden gelegd, enzovoort. Hoe lang nog zijn wij bereid het dure prijskaartje hiervoor te betalen?
Omarmen
Het tragische is dat het bouwen aan een zo gunstig mogelijk beeld al op de basisschool begint. Het neemt op de middelbare school enorme proporties aan. Op volwassen leeftijd weten we vaak al niet beter meer. Het patroon is voltooid.
Maar de volwassenheid is ook de periode waarin wij kunnen gaan inzien dat we steeds verder weg zijn geraakt van ons ware ‘Ik’. Dan is er werk aan de winkel en gaan we op zoek naar heling. Jeff Foster zegt ergens in een van zijn video’s: ‘Feelings first want to be held, not healed.’ Inderdaad, al die verborgen gevoelens willen eerst worden omarmd.
Wij willen er echter zo snel mogelijk vanaf. Alsof de oceaan niet welkome golven wil weren, alsof de hemel wil weglopen voor de regen. Laat ze toe, er is genoeg ruimte in ons. Als onze kinderen om troost komen, sturen we ze toch ook niet het bos in?
Dat doen we met onze gevoelens wel. En dat is heel raar. Gevoel is neutraal. Het krijgt pas een lading wanneer het denken ermee aan de haal gaat. Dan is een oordeel snel geveld. Begin gewoon eens met het omarmen van je weerstand. En als je daar wat meer bedreven in bent, ga je eens kijken wat er achter die weerstand zit. Dat is die naakte waarheid.
Wanneer je de stap durft te zetten om die naakte waarheid toe te laten, zeg ik vol vertrouwen, samen met Ernst Jansz:
… mocht jij haar ooit ontmoeten
vertel haar dan hoe ik haar mis
dansend op haar blote voeten
zoals zij mij het liefste is.*
*Tekst Ernst Jansz
P.S.: Op maandag 27 mei geven wij een introductieavond voor de workshop-cyclus 2019-2020. In deze cyclus krijg je volop kansen jezelf te ontmoeten, in een veilig omgeving. Meer informatie en aanmelden via deze link.
Giep
© 2019 Giep van Werven