maart 2021 –

Wie leest nog zo af en toe weer eens in Een korreltje vertrouwen en een halve gram moed? Wie is het niet vergeten dat ik destijds duidelijk heb proberen te maken dat je daarin gaandeweg in je proces steeds weer nieuwe dingen leest? Onderwerpen die passen bij jouw ontwikkeling? In dit boek lees je bijvoorbeeld over de manier om te komen van angst – dus gevangenschap – naar liefde. Dat vraagt vertrouwen om te kunnen loslaten in je denken en de moed om de stappen te zetten die zich daartoe aandienen.

Nu blijkt loslaten een van de moeilijkste dingen in een mensenleven. Daarvan zijn we dagelijks getuige. Onze maatschappij, met het neoliberale denken in het vaandel, beschouwt bezit als een belangrijke succesfactor. Kijk bijvoorbeeld naar de huizenprijzen die door gecreëerde schaarste ongekend hoge niveaus bereiken. Kijk naar de aandelenbeurzen, kunstverzamelaars en volgers op het internet. Wie ‘niks bezit’ wordt meewarig bekeken.

Op aarde denken we dus dat we dingen kunnen, ja zelfs moéten ‘bezitten’. Maar er valt helemaal niets te bezitten. Kijk maar naar je dichtgeknepen vuisten als je iets vasthoudt. Ten eerste krijg je kramp. Ten tweede heb je er niets aan omdat het voorwerp verborgen zit in je handen. Ten derde kun je het pas benutten als je je handen opent en het loslaat. Datgene bevrijdt wat vastzit in je handen.

De illusie van vrijheid

Je kan het zo gek niet bedenken of we willen het vasthouden. Controle staat met stip op nummer één. En vrijheid, ook zo’n populair bezit, als goede tweede. In deze coronatijd hoor je steeds meer mensen klagen dat hun vrijheid is afgepakt. Wat ze niet beseffen is dat zij bedoelen dat zij hun illusie van vrijheid zijn kwijtgeraakt. Echt vrij zijn ze nog nooit geweest.

Want zeg nou zelf, als je daarvoor de straat op moet, haatberichten moet versturen of anderen de kop van de romp moet slaan op het Museumplein, hoe vrij ben je dan? Maar zelfs als je je niet activistisch opstelt, hoe afwijzend ben je dan nog steeds ten opzichte van wat zich voordoet? In hoeverre ben je in staat de omstandigheden met open vizier tegemoet te treden en te beseffen dat blijven staan en toelaten wat er gebeurt de opmaat is voor het loslaten van iedere weerstand?

Misschien ten overvloede: ik zeg hiermee niet dat je alles maar leuk moet vinden of dat je niet weg moet springen voor een aanstormende vrachtwagen. Wat ik wél beweer is dat elke ervaring waardevol is. Dus, vraag je eens af of er een verschil is tussen de controle loslaten of een voorwerp uit je samengeknepen vuist bevrijden. Als je dat voorwerp niet loslaat, is er geen plaats voor iets anders. Als je de controle niet wenst los te laten, is er nooit ruimte voor het openen van nieuwe mogelijkheden, of voor gepaste actie. Je snijdt jezelf zo volledig de pas af. 

Niemandsland

We sympathiseren allemaal met Amnesty International. Maar die betrokkenheid betreft altijd anderen, want wij zijn ruimdenkend en hebben zorg voor de ander hoog in het vaandel. Wijzelf hebben die club gelukkig niet nodig, vinden wij.

Daarmee gaan we voorbij aan het feit dat wijzelf – dag in, dag uit – met verve aan onze persoonlijke bajes bouwen. En als iemand aan de tralies gaat rammelen, sturen we er de waakhond op af. Alleen om te houden wat we hebben en te voorkomen dat wij daarvan iets kwijtraken. Iets verliezen laat zo’n leegte achter. En die gaapt zo! Leeg, dat kan toch niet de bedoeling zijn? Waar is dan die kaart van Niemandsland?

Dus, vasthouden is ons motto, terwijl we diep van binnen best weten dat het onzin is. Probeer maar eens je adem in te houden; het lichaam geeft al snel het signaal af: los, want anders … Trouwens, wie is in staat om een muziekstuk vast te houden? 

Smoezen

Had ik het al gehad over het eigen gelijk? Onze persoonlijke waarheid? Onze normen en waarden? Ik hoorde ze in de recente verkiezingstijd allemaal weer voorbij komen. Ook zou je de mensen de kost moeten geven die zeggen dat ze zichzélf in lastige tijden dreigen kwijt te raken. Dan is mijn vraag: hoe kan je nou iets kwijtraken dat je helemaal niet kent?

Als je jezelf eindelijk wel hebt leren kennen, besef je dat kwijtraken totaal niet aan de orde is. Weet je, Boeddha zei al ‘Er zijn twee oorzaken van lijden: iets willen wat er niet is of iets niet willen wat er wel is.’ Ha, dat klinkt bekend! Dat hebben we vaak gelezen en gehoord en het houdt ons continu bezig. Dan zijn we toch aan het werk?

Maar genoeg nu met die smoezen en zelfvoldaanheid: ga er nu eindelijk eens écht voor zitten! Zonder je te laten storen door allerlei afleidingsmanoeuvres waar we zo dol op zijn. Een uur niet alert zet je weken achterop. We hebben het hier over serious business!

Het is dus allereerst zaak toe te laten wat je in jezelf tegenkomt zonder dat naar buiten toe te projecteren. Alleen maar constateren. Zonder oordeel, want dat we daar heel goed in zijn weten we toch allang? Dus: weg met dat standaard actie-reactie-pakket!

Neutraal

We kunnen niets kwijtraken omdat we per definitie niets bezitten. Alles is gewoon aanwezig. Is dat geen geruststellende gedachte? Het gaat erom wat we daarmee doen, hoe we de neutraalstand kunnen vinden, dat we onze vuisten openen. In hoeverre zijn wij in staat daar rustig naar te kijken en te beseffen: ‘Goh, ik heb het niet meer nodig, het mag gaan en naar de achtergrond verdwijnen.’

Dan schud je die elementen de hand. Dat mag zelfs in coronatijd. Vervolgens kan het zijn dat je zo af en toe ergens iemand of iets hoort zingen: You are so beautiful to me. Je weet wel, die song van Joe Cocker. Tot de dag aanbreekt dat je weet: dat ben ikzelf!

Giep

© 2021 Giep van Werven