januari 2019 –

Humor, we beginnen het nieuwe jaar maar eens met een vrolijke noot. Het proces van bewustwording heeft humor nodig. Spiritualiteit en humor gaan hand in hand. Van mij mag je overal grappen over maken, zolang het maar niet is bedoeld om iemand te beschadigen. Zelfspot is de ultieme vorm, maar ook het lachwekkende van veel omstandigheden kunnen zien heeft een uiterst relativerende en ontspannende uitwerking. Humor is verwondering, het tegenover gestelde van controle. Ze is een fantastisch middel om de zaak eens van een kant te bezien die er meestal ook is. Maar we zijn dat de afgelopen decennia een beetje verleerd en graven ons liever in. Wie kent niet het liedje van Brigitte Kaandorp: Ik heb een heeeeeel zwaar leven. Sommigen mensen gebruiken dit zelfs als ringtone (…). In mijn jonge jaren heb ik aan cabaret gedaan. Ik ben er nog steeds gek op maar weet ook wanneer en tegen wie ik een grap kan maken in de praktijk. Je kunt grappen maken over het leven, maar ook over de dood. Dat laatste vinden wij soms gewaagd, maar wees nou eerlijk, de humor ligt ook letterlijk op straat. Kijk maar eens goed om je heen. Er is een boekje van de hand van gynaecoloog Mieke Kerkhof (what’s in a name) over waargebeurde anekdotes rond de dood, genaamd ‘Klaar is Kees’. Het begint met een foto van een verkeersbord ‘doodlopende weg’. De ondertekst ervan luidt: m.u.v. het crematorium. Maar de kroon spant toch wel de vraag van een uitvaartondernemer die nog zeer onlangs na een crematieplechtigheid aan een van de familieleden vroeg: ‘En … aan wie mag ik de korting voor een volgende uitvaart aanbieden?’

Vlafeest

Zelfrelativerende humor is ontwapenend en houdt je op de been. Neem nu de joodse Max Tailleur (1909-1990) uit Mokum, die zijn hele leven wijdde aan grappen over zijn afkomst. Niemand van zijn familie keerde terug uit de kampen. Om daar mee om te kunnen gaan was zijn motto: ‘Ik lach om niet te hoeven huilen. Als lachen voorgeschreven kon worden door een dokter, zouden veel farmaceutische bedrijven failliet gaan’. Maar ook de clichés over de besnijdenis van joodse jongetjes pareerde hij: ‘Is het geen blijk van zelfvertrouwen dat wij van een pasgeboren jongetje na acht dagen iets afhalen, zonder te weten hoe groot het wordt?’ Fabian Franciscus (35) is cabaretier, heeft een zeer hoog IQ, studeerde simultaan rechten en economie, maar … is autist. ‘Ik heb het Leeuwarder Cabaret Festival en de Comedy Slam gewonnen. Ik mag spelen in The Comedy Store in Londen. Het gaat best redelijk. Ik wil in alle grote theaters staan. Het podium is de plek waar mijn fantasiewereld en de echte wereld het best met elkaar in harmonie kunnen leven. Een tijdlang heb ik in alle supermarkten lopen zoeken naar niet bestaande rooibosvla. Daarom heet mijn voorstelling Vlafeest.’

Consumptiemaatschappij

In onze consumptiemaatschappij, waar economische groei een ‘kwaliteit’ is die steeds meer ten koste gaat van ons welzijn, draaien we in al die verwendheid behoorlijk door over dingen waar wij moeite mee hebben. Over de afgelopen Oud en Nieuw ontsporingen hoorde ik als commentaar: ‘Tja, alle frustraties van een heel jaar moeten eruit. Dat gunnen we onszelf eens per jaar.’ Huh? En wij allemaal meebetalen aan het herstellen van de schade, zeker? Het Nederlandse volkje is tegenwoordig tamelijk kort aangebonden. Doden na een verkeersruzie, rapper afgeknald na het omstoten van een glas in een café. Elleboogwerk op Black Friday. Gelukkig zijn de Dwaze Dagen van een groot warenhuis inmiddels afgeschaft. Te gênant voor woorden. Het wachten is gewoon op een volgende ‘vondst’ in dit verband. We kunnen echte humor en baldadigheid niet meer uit elkaar houden. Neem nou die lange lijst levensgevaarlijke challenges van de jeugd de afgelopen jaren. Door de exposure op het internet weten ze van gekkigheid niet wat ze nu weer moeten verzinnen. Dat gedrag hebben ze trouwens geleerd van volwassenen, van de proefballonnen in de politiek of van de producenten van 35 soorten jam en 85 verschillende zoutjes. We willen alles, we willen het NU, het mag niet teveel kosten en in overtreffende trap, graag. Daar heeft de gemiddelde Russische burger met die voortdurende boycots dan weer geen last van. Komt een man bij de slager en vraagt ‘Hebben jullie brood?’ Nee, zegt de winkelier, dit is de winkel van geen vlees. Als je geen brood wilt moet je bij de bakker hiernaast zijn.

Monty Python

Hoewel het imago van de ambtenaar het niet zou doen vermoeden, viert de humor ook daar soms successen. Als initiatiefnemer van het silly walk zebrapad zorgde een ambtenaar in Spijkenisse voor de nodige vrolijkheid op straat. In oktober vorig jaar werden voetgangers aldaar bij het oversteken gestimuleerd om dit, net als acteur John Cleese in Monty Python, op de meest rare manieren te doen. De achterliggende gedachte is niet meer dan dat het leuk is om mensen met een lach te zien oversteken. Eén verkeersbord maakte het verschil, zo simpel kan het zijn. En welke ambtenaar zou de volgende waarschuwing toch hebben doen uitgaan: Jongens, de bestelformulieren voor de bestelformulieren zijn op! Vele jaren geleden al keek een hoofdcontroleur van de Fiod in Amsterdam uit zijn raam op de tweede verdieping. Op het parkeerterrein beneden zag hij een ambtenaar van Infra met een metalen stang al kloppend op de straatstenen zoekend en luisterend zijn weg banen. Naar later bleek was de man op zoek geweest naar de putdeksels die bij het herbestraten door de ijver van de stratenmakers onder het maaiveld waren geraakt. Absurdisme in de praktijk.

Ups en downs

Dus, ik zou zeggen: Lach gerust eens om mensen die zich druk maken om alles en nog wat. Lach om al die nieuwe doelgroepen zoals de gekwetste mens of de wereldverbeteraars. Het ‘zolderkamer-terrorisme’ volgens Youp van ’t Hek. Begin altijd bij jezelf, neem jezelf niet zo serieus en stel je daarom ook eens de vraag: Is dit waar ik me nu druk over maak over een paar jaar nog relevant? Ieder leven kent ups en downs. Daar val niet veel aan te veranderen. Je kunt dus maar beter rustig meedeinen op de golven. Zelfs tegenslagen kunnen een goudmijn zijn voor je houding in het leven. Ik ken iemand die zich het ziekenhuis uitgelachen heeft. De artsen stonden voor een raadsel.
Ook de natuur doet een duit in het zakje. Laatst hoorde ik een boswachter zeggen: Ik hou van wijds; in een bos staan al die bomen in de weg, dan zie ik niks. En schrijver Sylvain Tesson vraagt zich in zijn boek ‘Zes maanden in de Siberische wouden’ in volslagen eenzaamheid na vier glazen wodka af: Hoe komt het toch dat de kustlijn van het Bajkalmeer zo wonderbaarlijk goed de contouren van het water volgt? Veel humor toegewenst in 2019.

Giep

© 2019 Giep van Werven